Jest podstawowym wskaźnikiem finansowym, który pozwala firmom na ocenę rentowności ich działalności. Choć pojęcie marży jest powszechnie znane – konsumenci spotykają się z nią, zauważając różnice w cenach produktów – dla przedsiębiorców jej analiza ma zupełnie inne, bardziej strategiczne znaczenie. Wyjaśnijmy więc podstawowe kwestie w tym wątku: czym dokładnie jest, jak obliczyć marżę, jakie są jej rodzaje i czym różni się od narzutu.
Spis treści
Marża – definicja
Marża to termin, który jest często używany w kontekście finansów, szczególnie w handlu i biznesie. Oznacza różnicę między ceną sprzedaży a kosztem zakupu lub wytworzenia produktu. Jest wskaźnikiem, który pokazuje, ile firma zarabia na tym, że sprzedaje produkty lub usługi, obrazuje stosunek zysku do ceny sprzedaży lub kosztu produktu. Marża wyrażana może być kwotowo lub procentowo.
Rodzaje marży
Wiedząc już, czym jest marża, można przejść do jej rodzajów, które pomagają w dokładniejszej ocenie rentowności firmy. W zależności od tego, jakie koszty są uwzględniane w obliczeniach, wyróżnia się marże brutto, netto, kwotowe, procentowe, hurtowe, detaliczne, marże I, II, III i IV stopnia oraz marże ujemne.
Marża netto
Obliczanie marży netto polega na wyznaczeniu różnicy między przychodami a wszystkimi wydatkami – przy uwzględnieniu kosztów administracyjnych i operacyjnych. Wskazuje na rzeczywisty zysk firmy w danym czasie.
Marża brutto
Marża brutto dotyczy różnicy między ceną sprzedaży a kosztem zakupu towaru lub usługi, przy czym nie uwzględnia ona kosztów operacyjnych. Jest to wskaźnik, który pokazuje, jak efektywnie firma zarabia na samej produkcji lub zakupie towarów. To podstawowy wskaźnik używany do oceny rentowności produktów lub usług na poziomie operacyjnym.
Marża kwotowa i procentowa
Marża kwotowa oznacza wartość wyrażoną w jednostkach pieniężnych. Natomiast marża procentowa stanowi stosunek marży kwotowej do ceny sprzedaży, przedstawiony w procentach. Jest to bardziej powszechnie stosowany wskaźnik, ponieważ pozwala porównać rentowność produktów o różnych cenach.
Marża hurtowa i detaliczna
Pojęcia te związane są z podziałem na rodzaj działalności i dotyczą różnych etapów łańcucha dystrybucji. Jak nazwa wskazuje marża hurtowa to marża ze sprzedaży pobierana przez hurtowników. Z kolei marża detaliczna to zysk, jaki osiągają przedsiębiorstwa prowadzące handel detaliczny, czyli sklepy i punkty sprzedaży, które sprzedają towary bezpośrednio konsumentom. Jest to różnica między ceną, po jakiej towar jest sprzedawany klientowi, a ceną, po jakiej detalista nabył ten produkt od hurtownika.
Marże I, II, III i IV stopnia
Poszczególne kategorie służą do wyliczania marży na różnych etapach działalności przedsiębiorstwa i poszczególnych poziomach łańcucha dostaw. Marża I stopnia odnosi się do różnicy między ceną sprzedaży a kosztami produkcji lub zakupu towarów. Marża II stopnia uwzględnia dodatkowo koszty operacyjne, takie jak transport czy magazynowanie. Marża III stopnia obejmuje koszty własne – koszty administracyjne i inne wydatki ogólne, a marża IV stopnia to marża ostateczna, która uwzględnia wszystkie koszty związane z prowadzeniem działalności.
Marża ujemna
Dochodzi do niej w przypadku, gdy koszty produkcji przekraczają koszty sprzedaży. Jej świadome stosowanie może wynikać ze względów ekonomicznych – promocje wpisane są w plany sprzedażowe i przyszłe zyski.
Jak obliczyć marżę? Praktyczny przewodnik dla przedsiębiorców
Obliczanie marży zależne jest od jej rodzaju. Marżę brutto oblicza się, odejmując koszt zakupu od ceny sprzedaży, a następnie dzieląc tę wartość przez cenę sprzedaży i mnożąc przez 100%.
Żeby uzyskać marżę netto, trzeba podzielić zysk netto, czyli dochód po uwzględnieniu kosztów i podatków, podzielić przez przychody ze sprzedaży i pomnożyć przez 100%.
Marża a narzut – kluczowe różnice i ich znaczenie
Zdarza się, że pojęcia marża, narzut są mylone. Każdy z tych terminów związany jest z finansami i ustalaniem cen. Zatem czym się różni marża od narzutu? W przypadku pierwszego wskaźnika cena sprzedaży pomniejszona o koszt wyrażana jest w odniesieniu do ceny sprzedaży. Jeśli chodzi o narzut, wartość uzyskana z różnicy między ceną sprzedaży a kosztem odnosi się do kosztu zakupu lub wytworzenia. Oznacza to, że narzut pokazuje, o ile procent koszt został powiększony, aby ustalić cenę sprzedaży.
W praktyce różnica ta ma duże znaczenie:
- Marża uwidacznia, jaki procent ceny sprzedaży stanowi zysk,
- Narzut wskazuje, o ile procent zwiększono koszt, aby osiągnąć cenę sprzedaży.
Rozumiejąc, jaka jest różnica między narzutem a marżą, można uniknąć błędów w kalkulacjach, które mogłyby wpłynąć na rentowność działalności. W praktyce oznacza to, że kiedy temat dotyczy narzutu, rozmowa koncentruje się na tym, jak wzrasta koszt, a mówiąc o marży, skupiamy się na tym, ile procent przychodu będzie realnym zyskiem.
Czynniki wpływające na wysokość marży w twojej firmie
Na wysokość marży wpływ ma wiele czynników zarówno tych zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Należą do nich m.in.:
- koszty działalności jak np. cena wynajmu biura, hal produkcyjnych, koszt magazynowania, dostawy, ceny surowców, marketing,
- strategia cenowa – jeśli firma stawia na wysoką jakość i unikalność produktów, może pozwolić sobie na wyższe ceny i większe marże. Z kolei w przypadku konkurowania np. na rynku dyskontowym marża zwykle jest niższa,
- popyt na produkty lub usługi – jeśli popyt jest duży, można utrzymać wyższą marżę,
- sezonowość sprzedaży – w branżach sezonowych przedsiębiorcy często ustalają wyższe marże w szczycie sezonu i niższe poza nim, aby zachować płynność finansową,
specyfika rynku i branży – inaczej wygląda liczenie marży – kształtowanie jej poziomu w handlu hurtowym i detalicznym, a jeszcze inaczej w sektorze usług. Różnice wynikają także ze specyfiki branżowej – inne standardy obowiązują w przemyśle ciężkim, inne w branży technologicznej czy modowej. Istotne znaczenie ma również skala działalności oraz to, czy to rynek lokalny, czy międzynarodowy.
Dlatego tak ważne jest świadome zarządzanie marżą. To nie tylko kwestia rachunków, ale podstawa budowania stabilnej i rentownej firmy w zmieniającym się otoczeniu biznesowym.
